metot oyunculuğu ne demek?

Metot oyunculuğu birçok tiyatro uygulayıcısı tarafından formüle edilmiş, oyunculukta içtenlik ve duygusal etkileyiciliği ön planda olan performans ortaya koymaya yönelik alıştırma ve tekniklerin genel adıdır. Bu teknik, Rus oyuncu ve yönetmen Konstantin Stanislavskiy'in Bir Aktör Hazırlanıyor, Bir Karakter Yaratmak ve Bir Rol Yaratmak kitaplarında geliştirdiği Stanislavski sistemi'ne dayanmaktadır.¹

Lee Strasberg, Stella Adler ve Sanford Meisner metot oyunculuğun gelişimine katkıda bulunanlar isimler arasındadır. Ancak üç tiyatrocu da onlara göre başarılı bir performans ortaya koymak için bu yaklaşımın farklı bir yönüne vurgu yapmaktadır: Strasberg bu tekniğin psikolojik yönüne, Adler sosyolojik yönüne ve Meisner de davranışsal yönüne ağırlık vermektedir.² Ortaya koydukları bu yaklaşımı New York'ta Group Theatre'ta çalışırken geliştirdiler.³

Gelişimi

Metot oyunculuğu, Rus tiyatrocu Konstantin Stanislavski'nin geliştirdiği oyunculuk sistemi üzerinden geliştirildi. Stanislavski 20. yüzyılda hazırlık, alıştırma ve prova tekniklerini sistematik bir yapı haline getirmiştir. Bu sistem (1) Meiningen Ensemble'ın yönetmen merkezli, bütünlüklü estetikli, disiplinli ve kadro yaklaşımını, (2) Maly Tiyatrosu'nun aktör merkezli realizmini, (3) André Antoine'nin natüralist sahnelemesini ve bağımsız tiyatro hareketini bir araya getirmiş ve bunların üzerine geliştirilmiştir.⁴

Sistem, Stanislavski'nin deyimiyle bir "deneyimleme sanatı" yaratmayı amaçlar.⁵ Sistem ilk olarak oyuncunun bilinç düzeyindeki düşüncelerini ve istençlerini yani kontrol edebildiği yapılarını harekete geçirir, ardından oyuncunun farkındalık alanı dışında kalan psikolojik süreçlerine yani duygusal deneyimlerine ve bilinçdışı davranışlarına ulaşıp bunları harekete geçirmeye çalışır.⁶ Provalar sırasında oyuncunun bunlardan yararlanarak oynadığı karakterin o an içinde olduğu durumda yapması gerekenler için içsel bir kaynak bulması beklenir.⁷ Stanislavski sonraki çalışmalarında ise bilişsel yapıya odaklanma yerine sistemini fiziksel merkezli bir yapı haline getirmiştir.⁸ Oluşturduğu sistemde onun için önemli olan "aktif analiz" olarak adlandırdığı kavramdır.⁹ Bu, oyuncunun kendini bırakıp düşünmeden, bir nevi doğaçlama, her türlü şartta tepkiselliğini ortaya çıkarabilmesi olarak tanımlanabilir.¹⁰

Psikolojik etkileri

Metot oyunculuğu, oyuncunun kişisel deneyimlerinden faydalanarak performansında gerçek duygular ortaya çıkarmaya hedefler. Oyuncu, performansı sırasında hissettiği duyguları ayrıştırmakta zorlandığında bu durum psişesine zarar verebilir. Oyuncunun role girerken kullandığı duygular haz verici olduğu kadar travmatik de olabilir. Sık rastlanan duygusal çökkünlük gibi psikolojik etkiler, oyuncu bastırılmış ve çözümleyemediği duygularını performansında göstermeye başladığında görülebilir. Çökkünlüğün ve tükenmişliğin yanı sıra oyuncularda korku, kaygı, utanç,¹¹ uyku bozukluğu, kişilik değişimi ve psikotik bozukluklar görülebilir.¹²

Metot oyuncuları listesi

Dipnotlar

Kaynakça

Benedetti, Jean. 1989. Stanislavski: An Introduction. Revised edition. Original edition published in 1982. London: Methuen. .
Benedetti, Jean. 1998. Stanislavski and the Actor. London: Methuen. .
Benedetti, Jean. 1999a. Stanislavski: His Life and Art. Revised edition. Original edition published in 1988. London: Methuen. .
Benedetti, Jean. 1999b. "Stanislavsky and the Moscow Art Theatre, 1898–1938". In Leach and Borovsky (1999, 254–277).
Blum, Richard A. 1984. American Film Acting: The Stanislavski Heritage. Studies in Cinema 28. Ann Arbor, MI: UMI Press.
Braun, Edward. 1982. "Stanislavsky and Chekhov". The Director and the Stage: From Naturalism to Grotowski. London: Methuen. . p. 59–76.
Carnicke, Sharon M. 1998. Stanislavsky in Focus. Russian Theatre Archive Ser. London: Harwood Academic Publishers. .
Carnicke, Sharon M. 2000. "Stanislavsky's System: Pathways for the Actor". In Hodge (2000, 11–36).
Carnicke, Sharon M. 2009. Stanislavsky in Focus: An Acting Master for the Twenty-First Century. 2nd ed. of Carnicke (1998). Routledge Theatre Classics. London: Routledge. .
Counsell, Colin. 1996. Signs of Performance: An Introduction to Twentieth-Century Theatre. London and New York: Routledge. .
Gordon, Robert. 2006. The Purpose of Playing: Modern Acting Theories in Perspective. Ann Arbor: U of Michigan P. .
Gussow, Mel. 1982. "Obituary: Lee Strasberg of Actors Studio Dead ".
Innes, Christopher, ed. 2000. A Sourcebook on Naturalist Theatre. London and New York: Routledge. .
Stanislavski, Konstantin. 1936. An Actor Prepares. London: Methuen, 1988. .
Stanislavski, Konstantin. 1938. An Actor's Work: A Student's Diary. Trans. and ed. Jean Benedetti. London and New York: Routledge, 2008. .
Stanislavski, Konstantin. 1957. An Actor's Work on a Role. Trans. and ed. Jean Benedetti. London and New York: Routledge, 2010. .
Krasner, David. 2000b. "Strasberg, Adler, Meisner: Method Acting". In Hodge (2000, 129–150).
Leach, Robert. 2004. Makers of Modern Theatre: An Introduction. London: Routledge. .
Strasberg, Lee. 1965. Strasberg at the Actors Studio: Tape-Recorded Sessions. Ed. Robert H. Hethmon. New York: Theater Communications Group.
Strasberg, Lee. 1987. A Dream of Passion: The Development of the Method. Ed. Evangeline Morphos. New York: Plume, 1988. .
Magarshack, David. 1950. Stanislavsky: A Life. London and Boston: Faber, 1986. .
Roach, Joseph R. 1985. The Player's Passion: Studies in the Science of Acting. Theater:Theory/Text/Performance Ser. Ann Arbor: U of Michigan P. .
Whyman, Rose. 2008. The Stanislavsky System of Acting: Legacy and Influence in Modern Performance. Cambridge: Cambridge UP. .